Tekst: Mark Olijslagers
Unknown Pleasures
Hoeveel tijd zat er tussen het moment dat je de foto in de banner zag en je de link had gelegd tussen de afbeelding en de platenhoes van Joy Division? Ik sta er niet van te kijken wanneer dit slechts enkele milliseconden geduurd heeft. De coverafbeelding van de iconische platenhoes uit 1979 kan je afgelopen decennia bijna niet ontgaan zijn. Mocht deze plaat niet in jouw platenkast staan, dan moet deze illustratie je wel op andere manier onder ogen zijn gekomen. Het heeft een cultstatus bereikt en is door de fashion-industrie op ontelbare voorwerpen afgedrukt.
Maar waar kijken we nu eigenlijk naar, wat betekent dit vreemde lijnenspel? Het lijken wel bergen maar zijn het wellicht toch pieken van een of ander proces? Het patroon doet je al snel denken aan een frequentie zoals bijvoorbeeld ons hartritme. Maar de grafiek van een ECG ziet er toch echt anders uit. De tussenpauzen van een gezond kloppend hart zijn aanzienlijk korter.
Wat we zien is een grafische weergave van signalen afkomstig van een Pulsar (snel rondtollend overblijfsel van een geëxplodeerde ster) welke de door een radiotelescoop zijn ontvangen. Voor de liefhebbers onder ons, we hebben het hier over PSR B1919+21 (de oorspronkelijke aanduiding is CP 1919) Een pulsar met een periode van 1,3373 seconden en een pulsduur van 0,04 seconden en bevindt zich in het sterrenbeeld Vulpecula. Het is de eerste ontdekte radiopulsar welke wetenschappers in 1969 waarnamen. Elke omwenteling van de ster wordt er een puls uitgezonden. Je kunt op de afbeelding zien dat er een aantal periodes zijn die geen puls of een kleine puls bevatten. Dit komt door het zogenaamde scintillatie-effect, een effect dat lijkt het twinkelen van sterren. Dit ontstaat niet in de atmosfeer maar wordt veroorzaakt door beweging van vrije elektronen in de interstellaire ruimte. Zo ontstaat er een prachtige bergenpatroon vol nuances.
Bernard Sumner is degene die ervoor zorgde dat deze illustratie op de hoes van Unknown Pleasures terechtkwam. Deze gitarist van Joy Division belandde tijdens een zoektocht naar inspiratie in Manchester Central Library. In een wetenschappelijke publicatie van Cambridge-onderzoekers werd hij direct aangegrepen door de afbeelding. Sumner nam de afbeelding mee naar Peter Saville, de huisontwerper van het platenlabel Factory Records. Saville zette een voor die tijd onconventioneel ontwerp neer. Waar de meeste covers in die tijd kleurrijk en bont waren met band- of plaattitel in sierlijke letters, bevat deze cover alleen een zwarte achtergrond met daarop in wit het abstracte lijnenspel. De geschiedenis is sindsdien dit fraaie icoon rijker.
