Bob Mollema & Fluisteraars

Meteen nadat we Bob Mollema’s studio in een voormalige houtloods in Utrecht binnenstapten, viel het woord ‘ontluiken’. Wie van ons tweeën het woord bezigde, weet ik niet meer, maar het woord viel en we veerden allebei op. Het woord is verstopt in de grootse plaattitel Gegrepen door de Geest der Zielsontluiking (2021) van metalband Fluisteraars, die Bob, als zanger en tekstschrijver, al ruim een decennium draaiende houdt met vriend en geestverwant Mink Koops. Als metalnitwit troffen me in eerste instantie de songtitels van Fluisteraars. Ze verraden een gevoeligheid voor diepmenselijke, levensbepalende uitersten. Een gevoeligheid voorbij de fnuikende rationaliteit die de huidige wereld in de houdgreep heeft. Fluisteraars stelt zich open voor voorchristelijke stemmen in het onbewuste tijdens nachtelijke wandelingen in de bossen bij Bennekom.

“Dingen werken heel erg goed als je geen doelen hebt,” zei Bob aan de telefoon, twee weken voordat we elkaar in Utrecht spraken. Hij verwees hiermee naar zowel het schrijven van teksten voor Fluisteraars als naar zijn praktijk als beeldend kunstenaar. “Geen verwachtingen. Een plaat komt er toch wel. Ik zou geen plaat maken als ik weet dat er een plaat moet komen.” Bob denkt snel en legt met gemak meerdere fraaie gedachten per minuut op tafel. “Ik ben een seismoloog,” dacht hij hardop, en er volgde een uiteenzetting over tektonische platen die tegen elkaar aan schuren waardoor trillingen ontstaan. Een doel, anders dan het opvangen van die trillingen, verstoort het beeld dat dergelijke trillingen geven. Bob probeert ‘aan te staan’. Wat zijn zintuigen hem vertellen is het vertrekpunt voor zijn werk.

In 2015 verliet Bob de HKU met het afstudeerwerk BED, BAD en DOOD, een fictief verslag in stripvorm van een man die in 2026 asiel aanvraagt in een land dat Miërs heet nadat hij uit het door een watersnood geteisterde Nederland is gevlucht. Bob bladert erdoorheen en wijst me op het precieze die de houtskoolpotloodtekeningen, ondanks de ruige flair, hebben. Hij liep vast in deze stijl, overwoog zelfs om helemaal te stoppen. David Bowie zette hem op een nieuw spoor. Ooit zei dit popicoon iets over zijn thuisland dat zijn weldenkende landgenoten tegen het hoofd stiet. Hierop aangesproken beweerde Bowie dat niet hij, maar zijn alter ego Ziggy Stardust dat gezegd had, en … Ziggy is dood. Dit inspireerde Bob tot het vormen van een eigen alter ego, Flip Zonneheuvel, waarvoor hij letterlijk een masker maakte. “Daar ligt het ergens,” zegt hij, omringd door zeer kleurrijk werk met een ‘naïeve’, vlotte toets en wijzend naar het zoldertje boven zijn studio. “Achter dat masker ben ik mijn huidige stijl gaan verkennen. Die zat diep onder de oude.” De huidige stijl kunnen Bukbladlezers kennen van het artwork dat hij voor de Amsterdamse band Marathon maakte. Een boogschutter tussen de sterren, de godenhand met bliksemschichten en de vanachter groen struikgewas loerende zwarte stier, misschien de Minotaurus uit de Griekse mythologie, de stiermens, gevangen in het labyrint. De grote beweging in zijn beeldend werk kruipt toe naar die van zijn teksten voor Fluisteraars. Grote beweging? Een voorbeeld: “In de zomer knalt alles eruit!” Zo ervaart Bob de kleurenpracht van het massale ontluiken der bloemen. Hij pakt er een paar boeken bij. Het eerste gaat over afbeeldingen op luciferdoosjes uit India. Sterk gestileerde en bijzonder kleurrijke werkjes. Het tweede boek gaat over laatmiddeleeuwse Russische prenten en schilderijen, rake composities en ook sterk gestileerd, maar anders, werk voor op posters bijna. “Ik probeer me te laten inspireren door andere culturen,” licht hij toe, en doet een stap terug in de tijd. “Volgens de christelijke traditie zijn wij mensen geschapen naar het evenbeeld van god, die buiten de natuur staat. In natuurreligies is het goddelijke in de wereld aanwezig, niet erbuiten. Ik probeer daar een gevoeligheid voor te creëren [In die zin is de geest der zielsontluiking een entiteit en niet zomaar een metafoor – ET] Mink en ik bedenken verhalen. Op de hoes van Gegrepen door de Geest staat een dode boomstam met zwammen erop. Op die plek in het bos fantaseren we een huisje waar ooit iemand woonde. De boomstam met zwammen bestaat echt. De verhalen maken we er bij in de hoop dat mensen dat denken overnemen.”